Giữ tính mạng khi sét "tập trung" nhiều vào thành phố

Sét xuất hiện ở khắp mọi nơi và không chừa bất kỳ địa điểm nào. Và trong những năm vừa qua, sét ngày càng xuất hiện nhiều hơn ở các khu đô thị. Cùng nhau đi tìm nguyên nhân và có biện pháp phòng tránh tốt hơn nhé!

Vì sao sét tập trung nhiều vào thành phố hơn?

Sét tập trung vào các thành phố và khu đô thị với tần suất ngày càng nhiều hơn trong thời gian vừa qua. Điển hình là liên tiếp các ngày 22 và 24//04/2016 tại Hà Nội và các khu vực lân cận đã xảy ra hàng loạt thiệt hại về người và tài sản do sét, khi chỉ là những cơn mưa đầu mùa.

Theo dõi tình hình, ngày 24/04/2016 vừa qua tại ký túc xá khu B học viện ngân hàng Hà Nội đã bị sét đánh trúng. Tuy không làm chết người nhưng nhiều vật dụng của sinh viên bị chập cháy hư hại khá lớn. Trước đó, ngày 22/04 cũng đã xảy ra một vụ mưa to gió lớn kèm giông sét đã đánh xuống làm chết một công nhân tại khu vực huyện Sóc Sơn (Hà Nội).

Theo các nhà khoa học, dông sét có thể xảy ra bất cứ khu vực nào, nhưng Hà Nội, Đồng bằng sông Cửu Long, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam... hay xảy ra nhất, ước tính của Viện Vật lý địa cầu, mỗi năm Việt Nam phải hứng chịu 2 triệu cú sét đánh. Ở nông thôn, miền núi ít có hệ thống chống sét nên sét có thể đánh thẳng vào nhà, nguy hiểm cho con người. Các đô thị nhiều nhà cao tầng làm hệ thống chống sét, hút sét, thoát sét nên ít bị thiệt hại do sét.

Tuy các nhà khoa học chưa khảo sát sâu, nhưng có vẻ sét đang “ghé thăm” các đô thị nhiều hơn. Trên thế giới, TS Osmar Pinto Jr (Viện Quốc gia về Nghiên cứu Không gian của Brazil) đã nghiên cứu vì sao TP Rio de Janeiro (Brazil) bị sét đánh nhiều. Qua nghiên cứu ông nhận thấy, do sự đô thị hóa là gia tăng, không khí ô nhiễm, cây cối đã bị thay thế bằng đường sá, nhà cửa cộng với các đám mây điện tích hình thành, các luồng khí lạnh xung đột với khí hậu ẩm ướt… khiến Rio de Janeiro thành “hòn đảo nhiệt” thu hút sét “về” nhiều.

Bối cảnh nào dễ bị sét đánh

Theo TS Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng viện Vật lý Địa cầu (Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam), tháng 4 – 6 là giao mùa, sẽ có nhiều dông sét và người dân ở ngoài đồng nhiều do miền Bắc và Trung Bộ vào mùa thu hoạch lúa. Sét có thể đánh vào bất kỳ đâu, bất kỳ đối tượng hoặc vật thể nào, có thể ở phạm vi hẹp, hay ở đồng ruộng, bãi đất nhô cao, đồi cao và không thể cảnh báo vì sét là hiện tượng ngẫu nhiên nên không có vị trí an toàn tuyệt đối.

Người bị sét đánh không gây nguy hiểm cho người cấp cứu

Sau khi công nhân bị sét đánh trên đường, nhiều người dân đã sơ cứu tại chỗ, nhưng nạn nhân đã tử vong. Nhưng đã có những nạn nhân bị sét đánh không được hỗ trợ, cấp cứu kịp thời sau khi sét đánh, vì cho là người bị sét đánh vẫn còn điện tích có thể gây nguy hiểm.

Theo tài liệu hướng dẫn cách sơ cứu người bị sét đánh của ThS Vũ Thị Tuyết Mai (Bộ Y tế) thì: Những người bị sét đánh thường bị tổn thương hệ thần kinh, gây điếc, mù… nếu chậm được phát hiện và cấp cứu tại chỗ. Nặng hơn có thể tử vong. Khoảng 30% nạn nhân sét đánh bị tử vong do tim ngừng đập.

ThS Vũ Thị Tuyết Mai cho rằng, nếu gặp nạn nhân bị sét đánh, hãy hỗ trợ họ ngay. Nếu đã hôn mê thì kiểm tra xem còn thở không, nếu đã ngừng thở, cần hồi sinh tim phổi ngay bằng cách:

- Đặt nạn nhân nằm ngửa rồi hồi sức hô hấp bằng miệng: Lấy tay bịt mũi nạn nhân, hít một hơi thật sâu. Sau đó ngậm kín miệng của nạn nhân, thổi một hơi dài rồi buông ra để nạn nhân thở ra bình thường. Làm khoảng 2 lần.

- Ép tim ngoài lồng ngực: Xác định 1/3 dưới xương ức. Đặt 2 tay lên vị trí vừa xác định và ép liên tục khoảng 30 lần với tần số khoảng 100 lần/phút, ép sâu khoảng 3 - 5cm. Luân phiên thổi ngạt - ép tim như vậy với tỷ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ và có các trang thiết bị thiết yếu.

- Phải cố định cột sống cổ, lưng cho bệnh nhân trong trường hợp nghi ngờ có vết thương trên đầu hoặc vùng cổ sưng nề có máu tụ.

- Sau khi sơ cứu, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Kỹ năng chống sét khi đi đường

Sét nguy hiểm với tất cả mọi người ngoài đường (người làm đồng, đi bộ, đi xe máy…). Bởi sét xảy ra rất nhanh, khoảng 15 phút, nhưng cần nhận biết để phòng tránh sét, bảo vệ tính mạng.

Khi đi đường bỗng thấy mây đen ùn ùn kéo tới, tới mức tối sầm trời đất, kèm theo không khí lạnh và gió mạnh cần nghĩ ngay là sắp có dông và trong dông rất có thể xảy ra sét. Hãy về nhà ngay hoặc tìm chỗ trú an toàn. Nhưng nếu không kịp tìm chỗ trú, mà cảm thấy mái tóc mình có vẻ dựng đứng lên là sét sắp đến và sẽ không kịp làm gì nữa đâu. Tốt nhất hãy ngồi xổm, dùng tay bịt tai lại để giảm tác hại đến thính lực và gục đầu vào hai đầu gối. Nên nhấc một chân lên khỏi mặt đất, bởi theo các nhà khoa học, cơ thể con người tiếp xúc với mặt đất ở một vài điểm (như đứng hai chân) thì sét lan truyền trên mặt đất sẽ tạo điện áp khác nhau, khiến dòng điện chạy từ chân này tới chân kia cũng gây tai họa.

Sét có khả năng phát ra tia lửa và dòng điện đủ mạnh gây cháy, tê liệt máy móc, công trình, tài sản… Sét còn lan truyền qua đường dây cáp tới các vật như điện thoại có dây, tivi, ổ cắm điện, dây ăng ten dẫn từ ngoài vào nhà. Do đó khi mưa gió sấm chớp, các điện thoại bàn cố định có dây rất nguy hiểm, bởi sét có thể thâm nhập vào đường điện, cáp điện thoại, dây cáp và lan truyền xa. Vì vậy, khi xảy ra dông sét tuyệt đối không nên dùng điện thoại bàn có dây.

Còn với điện thoại di động, các nhà khoa học Việt Nam và thế giới đều cho rằng, sóng điện thoại di động yếu nên không thể hút sét. Nhưng đã có trường hợp người nghe đứng ở vị trí gần những thứ hút sét nên gặp họa.

Những nơi trú sét an toàn và nơi tuyệt đối tránh

Nơi trú sét an toàn nhất là những tòa nhà cao tầng, công sở… vì thường được lắp đặt hệ thống chống sét. Chỗ an toàn là nơi thấp nhưng khô ráo. Áo mưa, mũ bảo hiểm nhựa đều có thể tận dụng làm vật cách điện rất tốt.

Nếu dông sét đến mà đang ở đồng không mông quạnh, tốt nhất dùng hai tay ôm cổ, nhón chân, không được nằm xuống đất. Không đứng thành nhóm nhiều người gần nhau vì rất dễ thu hút sét.

Nơi tuyệt đối không trú mưa tránh sét là: Gần cây cổ thụ, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt, nhà tôn, nơi có sắt thép ẩm ướt, chạy ra khỏi nơi có nước... Nếu đang ở trên ôtô, tàu hỏa thì đừng nhoài người ra ngoài, không chạm đến những thứ có vỏ bọc kim loại. Tránh các khoảng đất trống, rộng rãi (sân kho, đồng ruộng, sân chơi, dưới đường mương…).

Khi trong nhà cũng cần lưu ý khi có sét:

• Tránh đứng gần cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước… Tránh dùng điện thoại, nhất là điện thoại để bàn có dây (trừ khi rất cần thiết) vì chúng là vật truyền dẫn điện cao, bắt sét nhạy.
• Nên rút phích cắm các thiết bị điện trước lúc có dông. Tivi lắp anten để ngoài trời cũng rất cần rút ra khi có dông.
• Không nên tắm khi trời đang có dông sét, vì các ống dẫn bằng đồng có thể dẫn điện.
• Không nên ra ngoài khi mưa bão sấm sét, tuyệt đối không lại gần nơi có dây điện đứt xuống trong và sau cơn bão.

• Mù Cang Chải: Sét đánh bố bất tỉnh, con tử vong  

Theo GIA ĐÌNH