Đề phòng thảm họa bị sét đánh trong mùa mưa

"Sét" là một chủ đề muôn thuở vào mùa mưa do những tai nạn sét để lại quá đau lòng cho những gia đình có nạn nhân bị sét đánh.

Vừa qua, ở nhiều huyện thành của nước ta tiếp tục có nhiều vụ tai nạn do sét làm chết người, hư hại công trình và nhà cửa. Điển hình gần đây là vụ tại nạn do sét đánh trúng khu vực trú mưa làm 1 người chết và 6 người bị thương tại Bắc Ninh, đã làm cho gia đình nạn nhân rất đau lòng.

Sét là gì? Sét hay tia sét là hiện tượng phóng điện trong khí quyển giữa các đám mây và đất hay giữa các đám mây mang các điện tích khác dấu đôi khi còn xuất hiện trong các trận phun trào núi lửa hay bão bụi (cát).

Sét rất nguy hiểm, vì cường độ của sét mang điện tích đến hàng trăm nghìn vôn. Nếu bị sét đánh trúng, nhẹ thì thương, nặng thì câm điếc, thần kinh không ổn định thậm chí dẫn đến tử vong.

Vì thế, các gia đình, khu đô thị, khu chung cư cần trang bị cho mình hệ thống chống sét an toàn là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo cho tính mạng và tài sản được hạn chế thiệt hại thấp nhất.

Làm thế nào để nhận biết dông sét?

Khi đang ở một nơi không an toàn, cần phải chú ý đến các dấu hiệu của dông như có nhiều mây đen, không khí lạnh và gió. Nếu xảy ra hiện tượng sét sẽ thấy tia chớp lóe lên ở một thời điểm nào đó trên bầu trời, sau đó là tiếng sấm kèm theo. Nếu khoảng thời gian giữa lúc có tia chớp đến lúc nghe thấy tiếng sấm càng ngắn thì sét sẽ xuất hiện ở vị trí càng gần, tức là mức độ nguy cơ nguy hiểm càng tăng. Nếu trường hợp cảm thấy tóc bị dựng ngược lên như cảm giác điện khi sờ tay trước mặt truyền hình tivi thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Gặp tình huống này cần phải xử trí bằng cách cúi ngồi xuống ngay và lấy tay che tai; lưu ý không được nằm xuống đất hay đặt tay lên đất. Sau đó cần nhanh chóng tìm cách tránh sét đánh.

Thực tế xác định vị trí của sét bằng phương pháp dùng khả năng cảm nhận của cơ thể khi đang ở trong khu vực dông và mưa. Nếu trường hợp thấy lông tay, tóc dựng ngược lên thì khả năng đang có nguy cơ bị sét đánh. Trong trường hợp này phải ngay tức thì chụm hai chân lại, dùng tay bịt tai, cúi thấp người xuống nhưng không để phần cơ thể chạm đất ngoài hai bàn chân. Sau khi thấy sét và nghe tiếng sấm trong khoảng thời gian từ 7 - 10 phút thì cơn sét đã đi qua và có thể trở về lại trạng thái bình thường. Nếu thời gian này nhỏ hơn 20 giây thì phải tìm mọi cách di chuyển ngay đến nơi an toàn hơn.

Cách phòng chống sét đánh

Phòng chống sét đánh phải thực hiện các biện pháp khác nhau tùy theo điều kiện ở ngoài trời.
Nếu ở ngoài trời và khu vực nông thôn: trường hợp đang đi trên đường, ở giữa đồng trống... khi thấy xuất hiện một cơn dông và sấm sét ầm ầm nổi lên thì phải nhanh chóng xử trí tình huống bằng cách không nên trú ẩn dưới gốc cây cao vì các loại cây cao là mục tiêu mà sét sẽ nhắm tới.

• 1. Khi ở trong khu vực có nhiều cây thì nên chọn những cây thấp và thưa để trú ẩn. Tuyệt đối không được chọn những cây cổ thụ cao vì khi sét đánh vào cây, dòng sét sẽ lan tỏa ra các khu vực chung quanh hoặc điện thế sẽ được truyền từ thân cây tới gốc cây và lan tỏa ra gây nguy hiểm cho người đứng quanh khu vực đó. Lưu ý không đi sát hàng rào, khu vực có nhiều kim loại; hạn chế tiếp xúc với môi trường nước trong trường hợp có dông sét vì thường sét đánh xảy ra ở môi trường nước nhiều hơn ở môi trường khô. Khi gặp dông sét, phải chọn nơi khô ráo, không có cây cao, không có sắt thép và ngồi xuống càng thấp càng tốt, tuyệt đối không được nằm xuống mặt đất vì khi sét đánh xuống đất sẽ gây nhiều nguy hiểm. Chú ý là nên nhón chân lên để diện tích tiếp xúc giữa cơ thể người và mặt đất càng ít càng tốt.
• 2. Nếu ở tại nhà chờ xe buýt: khi có dông sét xảy ra, nhà chờ xe buýt là một nơi cực kỳ nguy hiểm vì nhà chờ xe buýt thường được làm bằng vật liệu kim loại nên dễ bị sét đánh. Do đó khi có dông sét xảy ra, không được đứng hoặc ngồi dưới nhà chờ xe buýt mà phải tìm nơi trú ẩn phù hợp khác để chờ xe.
• 3. Nếu ở trong nhà: đừng quan niệm rằng khi ở trong nhà là sẽ được bảo vệ an toàn để khỏi bị sét đánh. Thực tế sét thường đánh theo 3 phương thức gồm: đánh trúng trực tiếp vào người, đánh tạt ngang tức là tác động đến vật bên cạnh bị sét đánh và phóng điện trực tiếp vào không khí, đánh lan truyền tức là tác động đến dây điện, vật kim loại, nước... Vì vậy, khi ở trong nhà, cần tránh sét đánh bằng cách tránh xa các cửa sổ và cửa ra vào, tránh các chỗ ẩm ướt như vòi tắm, bể nước, đồ dùng bằng điện; rút tất cả thiết bị điện tử ra khỏi ổ điện. Không nên rửa chén bát, tắm giặt khi có dông sét vì sét có thể lan tỏa qua đường ống nước gây nguy hiểm. Nếu có điều kiện, nên lắp đặt thiết bị chống sét đánh có thể được lan truyền qua đường dẫn nguồn điện, đường tín hiệu, điện thoại, máy fax...
• 4. Nếu ở khu vực thành phố, khi chạy xe máy: lúc ở trên đường đi có mưa to, gió lớn, dông sét thì nên tìm một tòa nhà cao tầng để tránh sét; cần tránh xa những vật dụng có thể hút sét như xe máy, kim loại, nước... Lưu ý áo mưa, mũ bảo hiểm được làm bằng chất liệu nhựa sẽ là phương tiện khá tốt có thể sử dụng để trùm lên người nhằm bảo vệ chống sét.
• 5. Nếu ở trong xe ô tô: đây là điều kiện và biện pháp tốt nhất để phòng chống sét vì khi đã ở trong xe ô tô thì sẽ được bảo vệ chống sét bằng lồng pharaday. Thực tế xe ô tô được thiết kế như một chiếc lồng kim loại bao quanh khu vực bên ngoài trong điện tích bằng 0 nên khi có sét đánh chỉ ảnh hưởng đến lớp vỏ bọc bên ngoài của chiếc xe mà bên trong sẽ rất an toàn. Tuy nhiên khi thực hiện việc phòng chống sét đánh bằng cách sử dụng phương tiện xe buýt hoặc xe ô tô để trú ẩn thì không nên dựa sát vào thành xe vì chúng được làm bằng vật liệu sắt có khả năng gây nguy hiểm. Cần lưu ý không được thò đầu ra ngoài cửa xe khi có  hiện tượng dông sét xảy ra.

Xử trí trường hợp người bị sét đánh

Nếu trường hợp gặp nạn nhân bị sét đánh trúng, cần gọi điện thoại báo ngay cho trung tâm cấp cứu và hỗ trợ kịp thời cho nạn nhân vì sau khi bị sét đánh nạn nhân không còn mang điện tích và sẽ không làm nguy hại ảnh hưởng đến sự giúp đỡ. Khi nạn nhân bị sét đánh ngất, có dấu hiệu tim ngừng đập, ngừng thở phải thực hiện khẩn cấp các động tác hô hấp, trợ tim nhân tạo; phát hiện những nơi xương bị gãy để cố định chắc chắn trước khi di chuyển nhằm phòng tránh tình trạng sốc có thể xảy ra đối với nạn nhân. Tuy nhiên, cần lưu ý đặc biệt là phải cẩn thận, không nên di chuyển nạn nhân nghi ngờ bị gãy cột xương sống cho đến khi nhân viên của trung tâm vận chuyển cấp cứu đến hỗ trợ.

Ngoài ra không nên can thiệp ở những vị trí bị bỏng khô, không được sờ mó, bôi lên các loại cây lá, mỡ theo kinh nghiệm dân gian lên các vết bỏng và tìm mọi cách nhanh nhất để gọi nhân viên y tế đến xử trí. Trường hợp nạn nhân có mảnh quần áo, giày dép cháy sém do sét đánh thì nhanh chóng tách vải ra khỏi vết thương để hạ nhiệt; tháo đồng hồ, trang sức, vật cứng tì vào vết thương để tránh phù nề. Lưu ý không được cho nạn nhân uống hay ăn nếu bị nôn hoặc đang ở trong tình trạng không tỉnh táo, có chấn thương; sau đó sẽ chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế nơi gần nhất vì trên thực tế nếu nạn nhân được xử trí cấp cứu kịp thời trong vòng 7 phút đầu tiên kể từ khi bị sét đánh thì cơ hội sống sót của nạn nhân có thể đạt đến tỉ lệ 90%.

Theo báo sức khỏe và đời sống